Futbolcu Yetiştirme Karnesi

Günümüzde UEFA; yerelde eğitilmiş ya da kendi ülkesinde yetiştirilmiş oyuncuları, milliyetlerine bakılmaksızın, kendi kulüpleri veya aynı ulusal federasyon içindeki başka bir kulüp tarafından 15-21 yaşları arasında en az üç yıl boyunca eğitilmiş olan oyuncular olarak tanımlıyor. Bu çalışma kapsamında ela alınan FIFA’nın milli takımlar sıralamasındaki en iyi 30 Avrupa milli takımı da EURO 2016 ve sonrasındaki dönem için UEFA’nın söz konusu kuralı dikkate alınarak incelendi.

Sayısal analizin daha açık bir şekilde okunabilmesini sağlayabilmek adına üzerinde durulması gereken birkaç konuya açıklık getirmekte fayda var. Öncelikle Britanya’da yer alan ve ülke futbol federasyonlarının ‘Home Nations Agreement’ isimli bir anlaşmaya imza attığı İngiltere, Kuzey İrlanda, İskoçya ve Galler milli takımlarını seçen oyuncular özel bir statüye sahip.

Uyruğu nedeniyle birden fazla ülkeyi temsil etme hakkı olan bir futbolcu; ilgili ülkelerde vatandaşlık hakkı bulunmasının yanı sıra aşağıdaki koşullardan en az birini yerine getirmesi durumunda söz konusu federasyonlardan biri için uluslararası bir maçta oynayabilir:

• İlgili federasyonun topraklarında doğması
• Biyolojik annesinin veya biyolojik babasının ilgili federasyonun topraklarında doğması
• Biyolojik dedelerinden birinin ilgili federasyonun topraklarında doğması
• İlgili federasyon sınırları içerisinde 18 yaşın altında en az beş yıl eğitim alması

Diğer yandan, söz konusu anlaşmanın tarafı olmayan İrlanda’nın (son yıllarda sayısı azalsa da) önemli futbolcularının İngiltere Premier Ligi’nde altyapı eğitimi alması da göz önüne alınması gereken önemli bir nokta. Yugoslavya’nın dağılmasının ardından ortaya çıkan özellikle Karadağ ve Bosna-Hersek’teki oyuncu yetiştirme verileri coğrafi nedenlerle belli başlı sapmalar göstermesi de diğer bir husus olarak görülüyor. Bu bağlamda, Kuzey İrlanda, Galler, İskoçya, İrlanda, Bosna-Hersek ve Karadağ çalışmaya dahil edilmedi.

Öne Çıkan 15 Nokta

1. Fransa 2016 ile Rusya 2018’de hedeflerinden uzak kalan ancak 2017’deki Konfederasyon Kupası’nı kazanan Almanya %97,2 ile kendi oyuncusunu kendisi yetiştirme noktasında en başarılı ülke konumunda.
2. %96 seviyesinde ülkesinde yetişen oyuncuları oynatan İspanya, Danimarka, Ukrayna ve İtalya sıranın ilk 5’inde yer alan diğer milli takımlar olarak öne çıktı.
3. Listenin son sıralarına bakıldığında ise göze çarpan iki ülke İzlanda ve Türkiye… Britanya Adası ile Yugoslavya’dan ayrılan ülkeler göz önüne alınmadığında; renkli taraftarlarıyla EURO 2016’ya damga vuran İzlanda kendi ülkesinde yetişen oyunculara  %62,5 oranında süre verirken Türkiye de %63 ile bu kategoride en gerideki diğer bir ülke. İzlanda Ligi’nin yarışmacı olmadığı düşünülürse bu sonuç normal görünebilir, ancak yüksek bütçeli takımları olan Türkiye Süper Ligi göz önüne alındığında Türk Milli Takımı’nın oyuncu yetiştirme noktasında rakiplerinden geri kaldığı çok daha net bir şekilde ortaya çıktı.
4. EURO 2016’dan bu yana şans verdiği 28 adet yurt dışında yetişen milli oyuncu ile Türkiye bu alanda en başarısız ülke olarak göründü.
5. Yetiştirici ülkelere bakıldığında ise İngiltere ile Almanya zirveyi paylaştı. İrlanda Cumhuriyeti, Kuzey İrlanda ve Galler milli takımlarında oynayan oyuncular hariç diğer Avrupa milli takımlarının formasını bu dönemde giyen 48 milli oyuncunun İngiltere topraklarında yetiştiği göründü. İrlanda Cumhuriyeti, Kuzey İrlanda ve Galler milli takımlarındaki oyuncular da eklendiğinde ise bu sayı 183’e tırmandı. 
6. Almanya ise diğer milli takımlara 39 milli futbolcu yetiştirirken bu oyuncuların tam 16’sı Türkiye milli takımı formasını giydi.
7. Çalışma kapsamında analiz edilen ülkelerin 6’sı diğer milli takımlarda oynayan hiçbir futbolcu için bir okul işlevi görmedi. (Polonya, Romanya, Rusya, Slovakya, İzlanda, Türkiye)
8. Yetiştiren-oynatan ülke ilişkisinde Almanya ile Türkiye 16 futbolcu ile öne çıktı. Hollanda’da İzlanda’nın 8 milli oyuncusu yetişirken, Almanya’da yetişen 8 Avustuyalı oyuncu ve İngiltere’de futbol altyapısını alan 7 Slovak milli takım oyuncusu EURO 2016 ve sonrasında milli takım formalarıyla ter döktü.
9. Kendi ülkesinde yetişen oyunculardan en çok gole katkı alan ülke 81 golle İspanya…
10. Portekizli oyuncular 80 gol atarken 65 gol pası verdi. 27 gol ve 8 gol pası ile Cristiano Ronaldo Portekiz’in yükünü çekerken 3 gol atıp 12 gol pası veren Ricardo Quaresma da ülkesinin bu dönemde başarılı olması için gole doğrudan katkı veren diğer bir oyuncu olarak öne çıktı.
11. Almanya’da  yetişen Alman milli oyuncular ise 77 gol attı ve 74 gol pası verdi. Bu süreçte 9 gol atan Timo Werner ile 11 gol pası veren Joshua Kimmich söz konusu parametrelerde takımlarına en çok katkı veren oyunculardı.
12. İzlanda ve Türkiye’nin ardından yabancı ülkede yetişen oyunculara en çok süre veren (%64,5) ülke olan Belçika bu oyunculardan 34 gol ve 28 gol pası ile en çok verim alan ülkeydi. Tabii bu noktada, 17 gol atıp 14 de gol pası veren Eden Hazard’ın etkisini yadsımak pek mümkün değil. Belçika adına en çarpıcı veri ise kendi ülkesinde yetişen oyunculara nispeten az süre verirken bu oyunculardan çok yüksek skor katkısı alması. Belçika’da yetişen milli oyuncular bu kategoride Almanya, Portekiz ve İspanya’dan sonra 71 gol ve 58 gol pası ile en üretken dördüncü konumunda. 
13. Yabancı ülkede yetişen merkez savunma (%21) ile merkez orta saha (%14) oyuncuları milli takımlarının en çok formasını giyen ‘yabancı ülkede yetişmiş oyuncular’ olarak öne çıktı.
14. Her bir pozisyonda yabancı ülkede yetişen oyunculara en çok süre veren milli takımlara bakıldığında ise tam 5 pozisyonda ilk 3’e giren Türkiye öne çıktı. Sol savunmada en yüksek oranda ‘gurbetçi’ oynatan Türkiye A Milli Takımı; kaleci, merkez savunma, sol kanat ve hücuma dönük orta saha pozisyonlarında da yabancı ülkelerde yetişmiş futbolculara en çok süre veren üç ülkeden biriydi. 
15. Kendi ülkesinde yetiştirdiği oyunculara süre verme noktasında 4. sırada yer alan Ukrayna ise yabancı ülkede yetişen tek oyuncusu Marlos’a sağ kanatta 13 maçta 900 dakika süre vererek bu pozisyonda (İzlanda ve Slovakya’nın ardından) ilk 3’te yer aldı.